Suriye, Beşar Esad’ın devrilmesinden bu yana ilk parlamentoyu kurmaya hazırlanıyor; bu, yönetiminden geçişte bir kilometre taşı, ancak Cumhurbaşkanı Ahmed El Şeraa’nın siyasi kapsayıcılığı konusunda yeni endişeler uyandıran bir kilometre taşı.
Bölge komiteleri, 5 Ekim’de 210 üyeli Halk Meclisinin üçte ikisini seçecek seçim kolejlerini seçti. Sharaa kalan üçüncüyü atar.
Yetkililer, güvenilir nüfus verilerinin olmaması ve yıllarca süren savaştan sonra yerinden edilmeleri nedeniyle genel oy hakkı yerine bu sisteme başvurduklarını söylüyorlar.
Sharaa, Sünni İslamcı liderliğindeki yönetiminin azınlık Kürtler, Dürziler ve Aleviler arasında derinleştiğinden şüphelenerek, parçalanmış bir ulus üzerindeki hakimiyetini pekiştirmeye çalışırken süreç ortaya çıkıyor.
SEÇİM NASIL GERÇEKLEŞECEK?
Süreç, Haziran ayında Sharaa tarafından atanan 11 üyeli bir organ tarafından yürütülüyor. Bu organ, yerel istişarelerden sonra bölgesel seçim kolejlerinin üyelerini seçen bölgesel alt komiteleri atadı. Yaklaşık 6.000 seçmenin ön listesi açıklandı. Parlamentoya aday olmak için önce bir seçim kolejinin üyesi olarak seçilmeniz gerekir.
Kriterler, eski rejimin destekçilerini ve “ayrılma, bölünme veya dış müdahale arayışı” savunucularını dışlıyor.
140 Sandalye 60 ilçe arasında dağıtılıyor.
TÜM SURİYE’DE GERÇEKLEŞECEK Mİ?
Hayır. Yetkililer, güvenlik ve siyasi nedenleri gerekçe göstererek, kuzeydoğudaki Kürt liderliğindeki bir yönetimin kontrol ettiği ve Suriye’nin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda Sharaa ile keskin bir farklılık gösteren bölgelerdeki süreci ertelediler.
Ayrıca, hükümet güçlerini Dürzi savaşçılarına karşı çeken şiddetin ardından gerginliğin yüksek kaldığı güneydeki ağırlıklı olarak Dürzi Sweida’da da ertelendi.
Bu, bu alanlar için ayrılan yaklaşık bir düzine koltuğun şimdilik doldurulmayacağı anlamına geliyor.
ELEŞTİRMENLER NE DİYOR?
Eleştirmenler, sürecin merkezileştirildiğini ve diğer kaygıların yanı sıra uygunluk kriterlerinin belirsiz bir şekilde tanımlandığını söylüyor.
15 Sivil toplum grubundan yapılan açıklamada, “yürütme otoritesinin kendisinden bağımsız olması ve halk iradesini yansıtması gereken bir kuruma hakim olmasının” önünün açıldığı belirtildi.
Yüksek Komite, bir temyiz sürecinin insanların seçmen seçimlerine meydan okumasına izin verdiğini söylüyor.
Kurallar, seçmenlerin en az beşte birinin kadın olmasını şart koşsa da, parlamentoda temsil edilmeleri için asgari bir gereklilik yoktur. Aynı şekilde etnik ve mezhepsel azınlıklar için de kontenjan bulunmamaktadır.
Analistler, seçimlerin her şeyi kazanan bir oylama sistemi ile birleştiğinde, Suriye’nin Sünni Müslüman çoğunluğundan erkeklerin egemen olduğu bir sonuç doğurabileceğini söylüyor. Bu, defalarca kapsayıcılık sözü veren Sharaa’ya, üçüncüsünü kadın milletvekillerini ve azınlık gruplarının üyelerini atamak için kullanma yükümlülüğünü getirebilir.
Siyaset bilimci Radwan Ziadeh, bunu “gerçek temsil” sağlamayarak “meşruiyet krizine” katkıda bulunma riskini taşıyan bir seçim süreci olarak nitelendirdi. “Eleştirmenler … devlet hiçbir zaman demokratik bir süreç olduğunu iddia etmese de bunun demokratik olmadığını, özgür olmadığını söyleyecektir “dedi.
Egemen Kürt gruplar süreci Şam’ın iktidarı tekeline almak istediğinin bir başka kanıtı olarak görüyorlar. Sharaa, merkezi olmayan hükümete olan taleplerini reddetti.
Kürt Demokratik Birlik Partisi’nden (PYD) Thouraya Mustafa, yeni yönetimin “önceki otoriter zihniyetle” aynı zihniyete sahip olduğunu gösterdiğini söyledi.
Esad’a göre parlamento kararları için lastik damga görevi gördü.
SHARAA NE DEDİ?
Sharaa, meclisin bir geçiş için “kabul edilebilir bir şekilde” oluşturulduğunu ve “kalıcı bir devlet olmadığını” söyledi. “Belge kaybı” nedeniyle ulusal seçim yapmanın imkansız olduğunu belirterek, birçok Suriyelinin ülke dışında da belgesiz olduğunu belirtti.
Sharaa daha önce demokratik yönetişime destek verdiğini belirterek, Ekonomist Ocak ayında “demokrasi, halkın onları kimin yöneteceğine ve parlamentoda kimin temsil edeceğine karar vermesi anlamına geliyorsa, evet Suriye bu yöne gidiyor” dedi.
PARLAMENTONUN HANGİ YETKİLERİ OLACAK?
Mart ayında yürürlüğe giren geçici bir anayasa parlamentoya sınırlı yetkiler verdi. Hükümetin parlamentoda güvenoyu kazanması için bir gereklilik yoktur.
Meclis yasaları önerebilir ve onaylayabilir. Süresi 30 aydır, yenilenebilir. Kalıcı bir anayasa kabul edilinceye ve seçimler düzenlenene kadar yasama yetkisini üstlenir.
